Керамикалы бұйымдарда тамғаға ұқсас белгілер


Күлтөбелік нумизматикалық табылған заттар- II – IV ғасырлардан ХХ ғасырларға дейінгі аралыққа жатады. II ғ. ортасына жататын қошан ханы Хувишки тиыны күлтөбелік топатмада ең көнесі болып табылады. Бет жағында сол қолын  көтеріп, «аяғын айқастыра отырған хан» суреті бар тиындар типіне жатады. Келесі жағында төрт шетті тамға үстінен тұрған құдай суреті бар.

Нағыз археологиялық жетістік - VIII ғ. Түргеш хандығы кезеңіндегі мыс фельс болып табылады. Тиынның бір жағында «Түргеш қаған мырза» деген жазуы бар, екінші жағында руналық әліпбиімен стильдендірілген әріптер түрінде түргеш тамғасы бар.

Күлтөбелік топтамасында соғды-араб өрме жазуы бар Бұхар типіндегі күміс дирхемдер бар. Дирхемнің біржағыда араб тілінде «аль-Махди» деген жазуы бар, екі тілдегі тиынның соғдылық бөлігі қатты зақымдалған. Осындай типтегі тиындар айтарлықтақ көп уақыт бойы  субаймақтық шекарадның көп бөлігінде ақша қолданысында болған және «мусейяби», мухаммади» немесе «гитрифи» деп аталған. Ғылымда олар VIII-XIII жататын «қара дирхемдер» немесе «бұқар типіндегі дирхемдер» деген атпен белгілі.

Күлтөбелік топтамасына одан басқа XIII ғасырдың соңғы ширегі - XIV ғасырдың бірінші ширегіндегі күміс және қола шағатай тиындары кіреді.

XVI ғасырға таман Түркістан күнделікті сауда-саттық үшін көбенесе мыс тиындар соғатын, жұмыс істейтін ақша сарайы бар ең ірі сауда орталығы болған.

Түркістандық мыс тиындардардың беткі жағында Ясыда соғылғаны туралы белгі , ал келсе бетінде жыртқыш аңдар, кермаралдар, балықтар, гүлді өрнектер немесе басқа да суреттер салынған.

Күлтөбелік нумизматикалық табылған заттар қала мен аймақтың тарихындағы маңызды әлеуметтік-мәдени кезеңдердің зерттеу дерекқорын айтарлықтай кеңейтіп, тереңдетеді.

Тиын
Материал: Қола
II-IV ғғ.
Толығырақ
Саманидтер-Қараханидтер.
Салық ақшасы. Бұрын қайтыс болған әл-Махди халифі аты бар. Жылы және ақша сарайы көрсетілмеген.
Материал: Қола
X ғасыр
Толығырақ
Маңғыттар. Бұқар әмірлігі. Белгісіз
Материал: Қола
(1328–1338/1910–1920 жж. ‘Алим ханның билеген кезеңі)., 132х(?)/191х(?) ж. Бұқар. Номиналы- 2 фулус.
Толығырақ
Меңгі. Қоқан хандығы. Белгісіз фулус
Материал: медь диаметрі: 14х17 мм. салмағы: 3,72 г.
(1275–1278 / 1858–1862 жж. Мухаммад Мола хан билеген кезден), жылы белгісіз, Қоқан қ.
Толығырақ
Жошылықтар. Пул. Белгісіз.
77 ж ./137 ж. ( Ұрыс хан кезі).
Толығырақ
Темірліктер. Әмір Темір. Фулус.
[7]85/1383–84 ж. Әмір Темір таңбасы. Самарқанд.
Толығырақ
Меңгі. Қоқан хандығы.
Белгісіз фулус (1258-1260 / 1842-1844 жж. Шир – ‘Али ханның биліген кезең), 1259/1843 ж., Қоқан қ.
Толығырақ
Меңгі. Қоқан хандығы.
Белгісіз фулус (1263–1275 / 1847–1858 жж. Худайар ханның билігі кезі) 12хх/184х-185х? ж., Қоқан латифі.
Толығырақ
Шайбанидтер, таңба соғылған (тиын негізі – Темірлік фулус). XVI ғ. басы
Тиын негізі - Бұқараның белгісіз фулусы 89/ 1485-1493.
Толығырақ
Тиын. 1904 жылғы 1 тиын.
Пішіні: шеңбер. Аверсі: ортасында - Ресей империясының кіші мемлекеттік елтаңбасы бейнеленген.
Толығырақ
Қоқан хандығы. Қоқан. Жадид фулусы.
Малла-хан билеген уақыт. 1276/1859 ж.
Толығырақ
Қоқан хандығы. Фулус. XIX ғ.
Жазулары жоғалған, толық атрибуциялау мүмкін емес. Тиын пішініне сәйкес, бұл Шахрисабздағы Қожа Кули болуы мүмкін (1256-1262 / 1840-1846 жж.).
Толығырақ
Тиын. 1913 жылғы 2 тиын.
Пішіні - шеңбер. Аверсі: ортасында - Ресей империясының кіші мемлекеттік елтаңбасы- екі басты бүркіт бейнеленген.
Толығырақ
Тиын. 1913 жылғы 1 тиын.
Пішіні - шеңбер. Аверсі: ортасында - Ресей империясының кіші мемлекеттік елтаңбасы- екі басты бүркіт бейнеленген
Толығырақ
Тиын. 1874 жылғы 5 тиын.
Пішіні: шеңбер. Аверсі: ортасында - Ресей империясының кіші мемлекеттік елтаңбасы бейнеленген.
Толығырақ
Шайбанидтер мемлекеті? XVI ғ.
Жазулары жоғалған, тиын екі жағына картуш шеңберінің формасына, тиын метрологиясына сәйкес анықтама берілген.
Толығырақ
XVII-XVIII ғғ.
Сымтемірден соғылған ескі ірі сынған мыс тиынды 3 рет бүктеп,тиын пішінінде қабыстырылған. XVII ғасырдың екінші жартысы - XVIII ғасырдың бірінші жартысындағы тиындар жасаудың әдеттегі әдісі.
Толығырақ
Людовик XIV бейнеленеген XVIII ғ. есептік жетон
Шеттерінде екі саңылаулары бар жетон. Француз корольдігі.
Толығырақ
XIX ғ. Қоқан хандығы
Шаршы тәрізді пішіндес. Барлық жазулар мен суреттері жоғалған. Осы түрдегі тиындар Бұхара әмірлігінде де, Шахрисабзда шығарылған.
Толығырақ
Темуридтер. Самарқанд, 786/1384 ж.,Әмір Темір интитуляциясымен.
Аверсінде Әмір Темір таңбасы ( үш сақина) бейнеленген. Реверсінде төртбұрышты картушінде- Әмір/Темір бейнеленеген.
Толығырақ
Фулус (пул). Бұқара. 1274/1857 ж. немесе 1284/1867-1868 ж.
Толығырақ
Тиын. 1901 ж. 1 тиын.
Пішіні- шеңбер. Аверсінде Ресей империясының кіші мемлекеттік елтаңбасы- екі басты бүркіт бейнеленген.
Толығырақ
Қоқан хандығы. Қоқан латифі. Жадид фулусы.
Худайар ханның билігі кезі. 1269/1852-1853 ж.
Толығырақ
Қоқан хандығы. Қоқан латифі. Жадид фулусы.
Худайар ханның билігі кезі. 1269/1852-1853 ж.
Толығырақ
Тиын. 1898 ж. 1 тиын.
Пішіні- шеңбер. Аверсінде барлық суреттер мен жазулары жоғалған.
Толығырақ
Қоқан хандығы. Қоқан латифі. Таңба.
Саййид Мухаммад-хан Худайар, з-ші билігі. 1284-1285/1867-1869 жж.
Толығырақ
Тиын
II-IV ғғ.
Толығырақ
Саманидтер-Қараханидтер.
Салық ақшасы. Бұрын қайтыс болған әл-Махди халифі аты бар. Жылы және ақша сарайы көрсетілмеген.
X ғасыр
Толығырақ
Маңғыттар. Бұқар әмірлігі. Белгісіз
(1328–1338/1910–1920 жж. ‘Алим ханның билеген кезеңі)., 132х(?)/191х(?) ж. Бұқар. Номиналы- 2 фулус.
Толығырақ
Меңгі. Қоқан хандығы. Белгісіз фулус
(1275–1278 / 1858–1862 жж. Мухаммад Мола хан билеген кезден), жылы белгісіз, Қоқан қ.
Толығырақ
Жошылықтар. Пул. Белгісіз.
77 ж ./137 ж. ( Ұрыс хан кезі).
Толығырақ
Темірліктер. Әмір Темір. Фулус.
[7]85/1383–84 ж. Әмір Темір таңбасы. Самарқанд.
Толығырақ
Меңгі. Қоқан хандығы.
Белгісіз фулус (1258-1260 / 1842-1844 жж. Шир – ‘Али ханның биліген кезең), 1259/1843 ж., Қоқан қ.
Толығырақ
Меңгі. Қоқан хандығы.
Белгісіз фулус (1263–1275 / 1847–1858 жж. Худайар ханның билігі кезі) 12хх/184х-185х? ж., Қоқан латифі.
Толығырақ
Шайбанидтер, таңба соғылған (тиын негізі – Темірлік фулус). XVI ғ. басы
Тиын негізі - Бұқараның белгісіз фулусы 89/ 1485-1493.
Толығырақ
Тиын. 1904 жылғы 1 тиын.
Пішіні: шеңбер. Аверсі: ортасында - Ресей империясының кіші мемлекеттік елтаңбасы бейнеленген.
Толығырақ
Қоқан хандығы. Қоқан. Жадид фулусы.
Малла-хан билеген уақыт. 1276/1859 ж.
Толығырақ
Қоқан хандығы. Фулус. XIX ғ.
Жазулары жоғалған, толық атрибуциялау мүмкін емес. Тиын пішініне сәйкес, бұл Шахрисабздағы Қожа Кули болуы мүмкін (1256-1262 / 1840-1846 жж.).
Толығырақ
Тиын. 1913 жылғы 2 тиын.
Пішіні - шеңбер. Аверсі: ортасында - Ресей империясының кіші мемлекеттік елтаңбасы- екі басты бүркіт бейнеленген.
Толығырақ
Тиын. 1913 жылғы 1 тиын.
Пішіні - шеңбер. Аверсі: ортасында - Ресей империясының кіші мемлекеттік елтаңбасы- екі басты бүркіт бейнеленген
Толығырақ
Тиын. 1874 жылғы 5 тиын.
Пішіні: шеңбер. Аверсі: ортасында - Ресей империясының кіші мемлекеттік елтаңбасы бейнеленген.
Толығырақ
Шайбанидтер мемлекеті? XVI ғ.
Жазулары жоғалған, тиын екі жағына картуш шеңберінің формасына, тиын метрологиясына сәйкес анықтама берілген.
Толығырақ
XVII-XVIII ғғ.
Сымтемірден соғылған ескі ірі сынған мыс тиынды 3 рет бүктеп,тиын пішінінде қабыстырылған. XVII ғасырдың екінші жартысы - XVIII ғасырдың бірінші жартысындағы тиындар жасаудың әдеттегі әдісі.
Толығырақ
Людовик XIV бейнеленеген XVIII ғ. есептік жетон
Шеттерінде екі саңылаулары бар жетон. Француз корольдігі.
Толығырақ
XIX ғ. Қоқан хандығы
Шаршы тәрізді пішіндес. Барлық жазулар мен суреттері жоғалған. Осы түрдегі тиындар Бұхара әмірлігінде де, Шахрисабзда шығарылған.
Толығырақ
Темуридтер. Самарқанд, 786/1384 ж.,Әмір Темір интитуляциясымен.
Аверсінде Әмір Темір таңбасы ( үш сақина) бейнеленген. Реверсінде төртбұрышты картушінде- Әмір/Темір бейнеленеген.
Толығырақ
Фулус (пул). Бұқара. 1274/1857 ж. немесе 1284/1867-1868 ж.
Толығырақ
Тиын. 1901 ж. 1 тиын.
Пішіні- шеңбер. Аверсінде Ресей империясының кіші мемлекеттік елтаңбасы- екі басты бүркіт бейнеленген.
Толығырақ
Қоқан хандығы. Қоқан латифі. Жадид фулусы.
Худайар ханның билігі кезі. 1269/1852-1853 ж.
Толығырақ
Қоқан хандығы. Қоқан латифі. Жадид фулусы.
Худайар ханның билігі кезі. 1269/1852-1853 ж.
Толығырақ
Тиын. 1898 ж. 1 тиын.
Пішіні- шеңбер. Аверсінде барлық суреттер мен жазулары жоғалған.
Толығырақ
Қоқан хандығы. Қоқан латифі. Таңба.
Саййид Мухаммад-хан Худайар, з-ші билігі. 1284-1285/1867-1869 жж.
Толығырақ